به گزارش بانگ خبر، تنها، آن دسته از اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک یا دفتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مامورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونی، تنظیم شده باشند، رسمی محسوب می‌شوند. این موضوع را قانونگذار در ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی، مورد توجه قرار داده است. بنابراین چنانچه سندی در نزد اشخاصی، غیر از موارد فوق، تنظیم شده باشد، سند عادی محسوب می‌شود.
در بسیاری از موارد پیش می‌آید که شخص، زمین متعلق به خود را در ادارات ثبت یا دفاتر اسناد رسمی، ثبت نکرده و برای آن، سند رسمی تنظیم نشده و ملک، تنها، یک سند عادی دارد که به نام مالک است یا اینکه ممکن است برای انتقال مالکیت، سندی تنظیم نشده و انتقال، به وسیله معامله شفاهی صورت گرفته باشد. در این صورت، ممکن است مالکیت صاحب زمین بر ملک، از سوی سایر افراد، مورد اعتراض قرار گرفته و ادعایی خلاف آن مطرح شود.
اثبات مالکیت زمین بدون سند، به وسیله حکم دادگاه و در مواردی، شکایت از منابع طبیعی و حکم دادگاه بعد از این شکایت صورت می‌گیرد. بنابراین اصلی‌ترین و مهمترین شرط اثبات مالکیت زمین بدون سند، اثبات این مالکیت در مراجع قضایی است.
به این منظور، شخص باید همه اسناد و مدارک اثبات‌کننده انتقال مالکیت به خود نظیر اصل مبایعه‌نامه، شاهدان، سابقه احیا و مدارک اثبات‌کننده ملی نبودن زمین و… را جمعآوری و در جلسات دادگاه حاضر کند تا قاضی دادگاه نیز حکم را به نفع او صادر کند.
در مواردی هم ممکن است ملک از طریق ارث منتقل شده یا مبایعه‌نامه از بین رفته باشد. در این صورت برای اثبات مالکیت، ااز ادله محکمه‌پسند مانند شهادت شهود می‌توان استفاده کرد.
نکته دیگر در خصوص شرایط اثبات مالکیت زمین بدون سند این است که دادخواست اثبات مالکیت، تنها می‌تواند برای زمینهای بدون سند رسمی مطرح شود و دعوای اثبات مالکیت در خصوص زمین‌هایی که دارای سند رسمی هستند، قابل رسیدگی در دادگاه نیست و رسیدگی به آن در دادگاه، برخلاف قانون است. بنابراین، شرط دوم در اثبات مالکیت ملک، این است که زمین فاقد سند رسمی باشد.
برای اثبات مالکیت زمین بدون سند رسمی، شخص باید در ابتدا، دادخواست اثبات مالکیت را به دادگاه تقدیم کند. به این منظور، لازم است که متقاضی در سامانه ثنا ثبت‌نام کرده و احراز هویت شده باشد. پس از آن، شخص لازم است به همراه مدارک مورد نیاز نظیر مدارک هویتی، به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه و دادخواست اثبات مالکیت را تکمیل کند.
پس از پر کردن فرم دادخواست و ضمیمه کردن مدارک و نیز پرداخت هزینه‌های مربوطه، دفتر خدمات قضایی دادخواست را به مرجع صالح میفرستد. مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست اثبات مالکیت بر زمین بدون سند، دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول است.
پس از آن، متقاضی باید با مراجعه به سامانه ثنا و مشاهده ابلاغیه‌های مربوطه، از جزئیات رسیدگی به پرونده خود آگاه شده و پیگیری‌های لازم را انجام دهد.
در صورتی که دادگاه، رای به مالکیت متقاضی بر زمین بدون سند دهد، شخص به عنوان مالک رسمی ملک شناخته می‌شود.
ذکر این نکته در این میان حائز اهمیت است که حکم اثبات مالکیت نیازی به صدور اجرائیه نداشته و فرد می‌تواند بلافاصله پس از صدور حکم، از حق مالکیت خود بر زمین استفاده کند.
گزارش از: مهدیه سید میرزایی
