بانگ خبر، به نقل از روابط عمومی و امور بینالملل، برای دختری نوجوان که طعم تلخ بیسرپرستی یا بدسرپرستی را چشیده و در این جهان جز خدا تکیهگاهی ندارد، «مراکز شبهخانواده» بهزیستی پنجرهای از امیدند، سقفی امن که میتواند تجربهای شبیه زندگی در خانه و خانواده را برایشان رقم بزند.
روز جمعه ۲۸ شهریورماه ۱۴۰۴ در شرق تهران، خانهای تازه برای این امید روشن شد. مرکز شبهخانواده روشنای امید که مأمن دختران ۸ تا ۱۸ ساله و نیز پشتیبان جوانانی است که پس از ترخیص از بهزیستی پا به دنیای مستقل میگذارند.
مراسم افتتاح این مرکز با حضور جمعی از مسئولان کشوری و مدیران بهزیستی برگزار شد از جمله محسن حاجیمیرزایی رئیس دفتر رئیسجمهور، احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، علی ربیعی دستیار رئیسجمهور در امور اجتماعی، زهرا بهروزآذر معاون امور زنان و خانواده ریاستجمهوری، سید جواد حسینی رئیس سازمان بهزیستی، سید حسن موسوی چلک معاون سلامت اجتماعی بهزیستی، محمد نصیری مدیرکل بهزیستی استان تهران و عباس آخوندی وزیر اسبق راه.
آیین افتتاح حال و هوای ویژهای داشت، دو دختر حدود ۱۰ ساله که ساکن خانه روشنا هستند با تلاوت قرآن آغازگر مراسم شدند و یکی دیگر از دختران با سخنانی ساده اما پر از احساس گفت: احساس آرامش داریم از اینکه به خانه جدید اسبابکشی کردیم، امیدوارم همیشه پر از خنده، جشن و مهربانی باشد.سپس، دختران با به پرواز درآوردن بادکنکهای رنگی، آغاز راهی تازه را جشن گرفتند.
احمد میدری؛ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مراسم افتتاح این خیریه با اشاره به تجربه تلخ برخی جوانان پس از ترخیص گفت: بچههای بهزیستی همانند همسالان خود در خانوادهها، بسیاری از آموزشها و حمایتها را ندارند. این مراکز میتوانند خلأ بزرگ را جبران کنند البته این کار دشواری است و وزارت کار، سازمان بهزیستی و فنی و حرفهای آمادهاند تا در کنار شما این گام مثبت را برداریم.
روشنای امید؛ تکیهگاه فرزندان مستقلشده
خانم یاوری، مدیر بنیاد خیریه روشنای امید است، او درباره فعالیت این موسسه به ما گفت: تمرکز اصلی ما حمایت از جوانانی است که دوران کودکی و نوجوانی خود را در مراکز شبهخانواده بهزیستی گذراندهاند و بعد از ۱۸ سالگی ناگهان باید با جامعه روبهرو شوند. نبود خانواده پشتیبان، بزرگترین چالش این فرزندان است. روشنای امید از سال ۱۳۹۴ در این مسیر گام گذاشت و تاکنون بیش از ۳۶۰ جوان مستقلشده را تحت حمایت قرار دادهایم.
او افزود: با بررسیها دریافتیم که فرآیند توانمندسازی باید از سالهای قبل آغاز شود، بنابراین خانه روشنا را با ظرفیت ۲۳ دختر زیر ۱۸ سال راهاندازی کردیم تا آموزش، مهارتآموزی و آمادهسازی از دوران نوجوانی شکل بگیرد.
خانهای با طعم زندگی
مسئولان بازدیدی از محوطه «خانه روشنا» داشتند. ساختمانی که با معماری چشمنواز و حیاطی وسیع، در همان نگاه نخست، حس آرامش و زیبایی را منتقل میکند.
در طبقه اول، سالن پذیرایی پرنوری با طراحی خاص و مبلمان سبزآبی فضایی دلنشین و صمیمی ساخته است. کنار همین بخش، اتاق کامپیوتر و کارگاه خیاطی قرار دارد و دختران اینجا نهفقط سرپناهی امن بلکه فرصتی برای یادگیری مهارتهای زندگی پیدا میکنند.
«خانه روشنا» با هدف توانمندسازی دختران برای زندگی عادی فعالیت میکند و سه کارگاه آشپزی، پوشاک و چندمنظوره را در دل خود جای داده است و اکنون ۱۵ دختر ۸ تا ۱۸ سال در این خانه زندگی میکنند.
مربی کارگاه خیاطی میگوید: آخر هفتهها بچهها ورکشاپ خلاقیت دارند و یاد میگیرند چطور با تکههای پارچه وسایل تزئینی بسازند. دختران بالای ۱۵ سال هم خیاطی را بهطور جدی میآموزند. در این کارگاه ۱۲ چرخ خیاطی در اختیار آنهاست. در اتاق کامپیوتر نیز چندین دستگاه کامپیوتر و میزهای برش قرار دارد، جایی که دختران چرخه تولید پوشاک و مد پایدار را یاد میگیرند و قدم به قدم با طراحی لباس آشنا میشوند.
یکی از مربیان توضیح میدهد: در حال مذاکره با صنعت هستیم تا از محل مسئولیت اجتماعی، کارگاه خیاطی را کامل تجهیز کنیم.
در جریان بازدید، سیدجواد حسینی؛ رئیس سازمان بهزیستی کشور از مربی کارگاه پرسید؛ “دختران بالای ۱۸ سال چند نفر تحت پوشش شما هستند؟” و مربی پاسخ داد: “۳۴۸ نفر از دختران بالای ۱۸ سال تحت حمایت ما قرار دارند و خدماتی همچون اشتغال، مسکن، ازدواج، درمان، مددکاری و روانشناسی به آنها ارائه میشود.
فرایند حمایت ما برای بعد از ۱۸ سال سه فاز دارد؛ در فاز اول که مربوط به دختران تازه مرخصشده است، خدمات همهجانبه ارائه میشود و این مرحله معمولاً یک تا سه سال طول میکشد. در فاز دوم، ارتباط آنها با ما کمتر میشود اما همچنان مراقب شرایط شغلی و حقوقشان هستیم. و در نهایت، فاز سوم زمانی است که فرد به استقلال کامل و اشتغال پایدار میرسد.”
حسینی پس از شنیدن توضیحات گفت: “توانمندسازی بعد از ۱۸ سالگی دیر است و باید قبل از آن آغاز شود. در سفر به قزوین از شرکت فیروز بازدید داشتم؛ شرکتی که ۷۵۰ نفر از معلولان را به کار گرفته است. مدیران این مجموعه میگفتند راندمان تولید و بهرهوری آنها حتی بالاتر از سایر شرکتهاست، این تجربه نشان میدهد که اگر توانمندسازی از دوران نوجوانی در مراکز بهزیستی آغاز شود، نتایج بسیار موفقتری به دست میآید.”
طبقه دوم ساختمان، واحدهای مسکونی دختران است. اتاقها کاملا شبیه یک خانه طراحی شده است یعنی آشپزخانه با تجهیزات کامل، اتاقهای خواب سهنفره، کمدهای شخصی و حتی جدول برنامههای نظافت که هر دختر وظیفهای مثل شستن ظروف یا جارو کردن را بر عهده دارد. اینجا قرار است بچهها زندگی در خانه را تمرین کنند.
مدیرعامل بنیاد خیریه روشنای امید در حین بازدید به مسئولان توضیح داد که خیران بسیاری در اداره این بنیاد نقش دارند بهگونهای که حتی برخی اعضای هیئتمدیره، قطعات طلای شخصی خود را برای ساخت مجموعه اهدا کردهاند. خیران علاوه بر ساخت و تجهیز، در پرداخت حقوق پرسنل نیز یاری میرسانند. یکی از خیران هر ماه ۱۵ میلیون تومان کمک میکند و حتی برای تعمیر مبلمان اتاقها هم خیران پای کار آمدهاند.
به گفته یاوری، زمین ساختمان متعلق به بهزیستی است که به مدت ۳۰ سال در اختیار بنیاد خیریه «روشنای امید» قرار گرفته تا خانه دختران در آن اداره شود.
ورودی به شیرخوارگاهها در حال کاهش
سیدجواد حسینی؛ رئیس سازمان بهزیستی کشور در مراسم افتتاحیه این بنیاد خیریه با قدردانی از تلاشهای مدیران و خیران گفت: ایده پشت این کار بسیار قابل ستایش است. در یک سالی که در این مجموعه بودم، دلسوزیهای خانم یاوری و اعضای هیئتمدیره را بهخوبی دیدم.
وی با اشاره به وضعیت کودکان تحت پوشش بهزیستی افزود: سالانه حدود ۶ هزار کودک بدسرپرست و بیسرپرست وارد مراکز ما میشوند و ما موظفیم در سه بخش برای آنها کار کنیم، درونداد، فرایند و برونداد. در بخش درونداد با رویکرد خانوادهمحوری موفق شدیم ورودی شیرخوارگاهها را تقریباً به صفر برسانیم و کودکان را به خانوادههای زیستی، جایگزین، امین یا میزبان پیوند دهیم.
حسینی ادامه داد: اکنون در ۶۶۷ موسسه تحت پوشش، بیش از ۹ هزار فرزند زندگی میکنند. کار دوم ما، فرایندی است که باید در این مراکز شکل بگیرد؛ شامل غربالگری، مهارتآموزی و اشتغال. امسال ۳۰ هزار نفر از جمعیت هدف تحت پوشش این طرح قرار میگیرند و نوجوانان از طریق غربالگری در چهار شاخص شامل خصوصیات شخصیتی، استعداد، تمایلات شغلی و تحصیلی ارزیابی میشوند و در ۱۳ سالگی هدایت تحصیلی، در ۱۶ تا ۱۸ سالگی آموزش مهارتهای شغلی و پس از ۱۸ سالگی نیز با اعطای تسهیلات، ورود آنان به بازار کار پایدار را پیگیری میکنیم.
نوجوانان بعد از ۱۸ سالگی هم تحت پوشش بهزیستی
رئیس سازمان بهزیستی با تأکید بر اهمیت مرحله ترخیص گفت: بزرگترین خلأ ما در بخش برونداد است زیرا نوجوانان در ۱۸ سالگی ترخیص میشوند اما هنوز آمادگی حضور در جامعه را ندارند و در بسیاری موارد به سرنوشت مطلوبی دست پیدا نمیکنند به همین دلیل ساختار حمایت اجتماعی پس از ترخیص را تغییر دادیم.
وی با اشاره به عملکرد موسسه روشنای امید توضیح داد: این مؤسسه که پیشتر در مشهد فعال بوده و اکنون در تهران نیز فعالیت دارد دقیقاً برای پر کردن این خلأ شکل گرفته است. روشنای امید الگویی ارزشمند است برای حمایت از جوانانی که پس از ۱۸ سال از مراکز بهزیستی ترخیص میشوند. بر اساس برنامه جدید، هیچ فرزندی بعد از ۱۸ سالگی رها نمیشود بلکه در سپهر خدمات تربیتی، آموزشی و اشتغال باقی میماند تا زمانی که شغل پایدار به دست آورد و بتواند زندگی مستقل و عزتمندانه داشته باشد.
عباس آخوندی؛ وزیر اسبق راه و عضو هیئتمدیره بنیاد خیریه روشنای نیز افتتاح این مرکز را نشانه اعتماد دولت به نهادهای مدنی دانست و گفت: روشنای امید یک نهاد حرفهای و شفاف است باید چنین خیریههایی توسعه پیدا کنند تا جامعه مدنی در کنار دولت بار سنگین حمایت اجتماعی را بردارد.
وی افزود: امروز خوشحالیم که توانستیم یک نمونه موفق را اجرا کنیم. این مجموعه، نمادی از اعتماد دولت به جامعه مدنی است و میتواند بهعنوان تجربهای ارزشمند مستندسازی شود. چنین الگویی میتواند زمینهساز افزایش اعتماد متقابل و دعوت از جامعه مدنی برای مشارکت در حل مسائل کشور باشد.
آخوندی ادامه داد: دولت با مشکلات متعددی مواجه است و آنچه میتواند رنج مردم را کاهش دهد، مشارکت واقعی جامعه مدنی است. برای این منظور باید نهادهایی شکل بگیرند که از تخصص و تجربه کافی برخوردار باشند.
وی با اشاره به جایگاه بنیاد روشنای امید افزود: تفاوت روشنای امید با بسیاری از نهادهای دیگر این است که یک نهاد حرفهای محسوب میشود. تمامی کارها و فرایندها در این مجموعه روشن، ثبت و مستند است و هیچ اقدامی بهصورت تصادفی یا مقطعی انجام نمیگیرد.
