بانگ خبر، الهه جعفرزاده: بنا بر اعلام سازمان جهانی بهداشت و آژانس بهداشت عمومی ایالات متحده، شیوع سرخک در حال حاضر به عنوان یک «تهدید قریب‌الوقوع» در جهان شناخته می‌شود. این دو سازمان در گزارشی مشترک اعلام کردند که در طول همه‌گیری کووید، نرخ دریافت واکسن‌های سرخک کاهش یافته و نظارت کمتری بر این موضوع صورت گرفته است.
به گزارش سازمان جهانی بهداشت و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، حدود ۸۱ درصد از کودکان تنها اولین دوز واکسن سرخک را دریافت می‌کنند که این پایین‌ترین میزان پوشش اولین دوز واکسیناسیون سرخک از سال ۲۰۰۸ تا کنون در سطح جهانی است و این در حالی است که فقط ۷۱ درصد از جمعیت فوق برای دریافت دوز دوم اقدام می‌کنند.
بیماری سرخک از لحاظ گستردگی و شیوع در سطح جهانی در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
در سال ۲۰۲۱، مسئولان اعلام کردند که حدود ۹ میلیون عفونت سرخک و ۱۲۸۰۰۰ مرگ‌ومیر در سراسر جهان وجود داشته است. در ماه فوریه هم مسئولان بهداشت در انگلیس هشدار داده بودند که نرخ واکسیناسیون سرخک به پایین‌ترین سطح خود در یک دهه گذشته رسیده است. نتیجه‌گیری حاصل از این گزارش‌ها، سرخک را به عنوان یک تهدید حتمی در جهان می‌شناسد.
چرا شیوع سرخک یک تهدید در سطح جهانی به شمار می‌آید؟
سازمان جهانی بهداشت و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده می‌گویند که ایمن‌سازی افراد در برابر بیماری سرخک از زمان شروع همه‌گیری ویروس کرونا به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است؛ به طوری که طی یک سال گذشته نزدیک به ۴۰ میلیون کودک واکسن سرخک دریافت نکردند. برآوردها نشان می‌دهد که میلیون‌ها کودک در حال حاضر مستعد ابتلا به سرخک هستند.
بنا به اعلام سازمان جهانی بهداشت و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، عواملی چون «کاهش واکسیناسیون سرخک، نظارت ضعیف بر بیماری‌ها و واکنش‌های همراه با تأخیر به شیوع بیماری سرخک (به دلیل تمرکز مضاعف بر بیماری کووید-۱۹)»، بیانگر این است که شیوع سرخک یک تهدید جدی در سراسر جهان است.
ایران از لحاظ شیوع بیماری سرخک در چه وضعیتی قرار دارد؟ آمار مبتلایان چقدر است؟
طبق گفته رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، از ابتدای سال جاری میلادی (دی ماه سال ۱۴۰۰) تا کنون ۲۰۲ مورد تأییدشده سرخک در داخل کشور داشتیم.
دکتر سید محسن زهرایی، دو روز پیش، درباره آخرین وضعیت شیوع سرخک در کشور گفت: «از دی ماه ۱۴۰۰ تا کنون، ۲۰۲ مورد تأییدشده آزمایشگاهی سرخک در کشور داشتیم که حدود ۵۳ درصد آنها را اتباع تشکیل می‌دهند و تقریباً می‌توان گفت از این آمار ۹۵ درصد مبتلایان، اتباع افغانستان بودند و ۴ یا ۵ مورد مبتلا به سرخک پاکستانی و یک مورد هم عراقی داشته‌ایم».
زهرایی در رابطه با آمار ابتلا به سرخک در ایران طی سال گذشته میلادی، اظهار کرد: در سال ۲۰۲۱، تعداد ۱۰۳ مورد تأییدشده آزمایشگاهی سرخک در کشور داشتیم اما امسال با افزایش شدت همه‌گیری در افغانستان، تعداد موارد تا کنون به ۲۰۲ نفر افزایش یافته است.
به عبارتی در سال جاری تعداد مبتلایان به سرخک در کشور تقریباً دو برابر افزایش پیدا کرده است.
برنامه واکسیناسیون سرخک در ایران چگونه است؟
زهرایی با تأکید بر اینکه راه محافظت جامعه در مقابل سرخک، پوشش حداکثری واکسیناسیون است، بیان کرد: «در کشور ما واکسن در دو نوبت ۱۲ و ۱۸ ماهگی به اطفال تزریق می‌شود. درخصوص تزریق واکسن هیچ تفاوتی میان کودکان ایرانی و اتباع قائل نمی‌شویم و این واکسن به شکل رایگان برای همه کودکان مشمول در شبکه بهداشتی تزریق می‌شود».
او اضافه کرد: از ابتدای سال تا کنون حدود ۶۵۰ هزار تبعه غیرایرانی به‌ویژه کسانی که جدیدتر وارد کشور شده بودند، تحت تزریق واکسن سرخک قرار گرفتند و اکنون هم یک برنامه دیگر در دست اقدام است که از ابتدای دی ماه مجدداً در خدمت اتباع باشیم و در ۲۷ دانشگاه علوم‌پزشکی که جمعیت اتباع بالاتری را تحت پوشش خود دارند، برنامه واکسیناسیون سرخک و فلج اطفال گروه سنی زیر ۱۵ سال اتباع غیر ایرانی را انجام دهیم.
علائم سرخک چیست؟
سرخک علائمی از جمله تب، درد عضلانی و بثورات پوستی در صورت و بالای گردن ایجاد می‌کند و در برخی موارد ممکن است کشنده باشد.
شیوه انتقال این ویروس به چه شکل است؟
سرخک معمولاً از طریق تماس مستقیم و یا از طریق هوا به‌واسطه سرفه و عطسه منتقل می‌شود.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر قرار دارند؟
کودکان خردسال واکسینه‌نشده در معرض بالاترین خطر ابتلا به سرخک و عوارض آن هستند. در برخی موارد این بیماری در کودکان می‌تواند باعث ذات‌الریه، آنسفالیت (التهاب مغز) و آسیب به سیستم ایمنی شود که همین موضوع، آنها را مستعد ابتلا به سایر عفونت‌ها می‌کند.
بیشتر مرگ و میرهای مربوط به سرخک، ناشی از عوارضی چون تورم مغز و کم‌آبی بدن است. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید که عوارض این ویروس در کودکان زیر ۵ سال و بزرگسالان بالای ۳۰ سال جدی‌تر است.
ایمنی حاصل از دریافت واکسن در برابر سرخک چقدر است؟
سرخک یکی از مسری‌ترین ویروس‌های انسانی به شمار می‌آید، اما تقریباً به طور کامل از طریق واکسیناسیون قابل پیشگیری است؛ هرچند جلوگیری از شیوع این بیماری، به پوشش ۹۵ درصدی واکسن نیاز دارد. البته باید یادآور شد دریافت واکسن به معنای مصونیت صد درصدی در برابر بیماری نیست، بلکه احتمال ابتلا را بسیار کم می‌کند، ضمن اینکه از بروز بیماری در سطح شدید هم جلوگیری می‌کند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، سال گذشته نزدیک به ۴۰ میلیون کودک به دلیل موانع ایجادشده به‌واسطه پاندمی کرونا، امکان دریافت واکسن سرخک را از دست دادند. همین امر، میلیون‌ها کودک را در معرض ابتلا به این بیماری قرار داده است.
آیا سرخک درمان قطعی دارد؟
بیش از ۹۵ درصد از مرگ‌ومیرهای مرتبط با بیماری سرخک در کشورهای در حال توسعه، خصوصاً در آفریقا و آسیا، رخ می‌دهد. با این حال، هیچ درمان خاصی برای سرخک وجود ندارد؛ اما تزریق دو دوز واکسن حدود ۹۷ درصد در پیشگیری از ابتلا به بیماری در سطح شدید و مرگ‌ومیر ناشی از آن مؤثر است.
