به گزارش بانگ خبر، چک از جمله اسناد تجاری است که در مبادلات امروزی کاربرد فروانی دارد. در گذشته صدور چک به صورت دستی و سنتی بود؛ به این معنا که نیاز به ثبت چک در سامانه وجود نداشت و همین امر سبب صدور چک های «در وجه حامل» و «سفید امضا» می شد که زیان های خاص خود را داشت. به این معنا که در صورت مفقود شدن یا به سرقت رفتن چک، هر کسی که به آن دست می یافت، می توانست مبلغ مندرج در چک را وصول کند.
در سال های اخیر با تصویب قانون جدید صدور چک، تمامی عملیات چک به صورت سیستمی شده است، در واقع قانون‌گذار با هدف شفاف سازی مبادلات اقتصادی و نظم بخشیدن به نحوه صدور چک و دریافت وجه آن، قانون جدید چک را تصویب کرد و بر همین اساس، صادرکننده باید نسبت به ثبت چک در سامانه صیاد اقدام کرده و به منظور انتقال چک نیز باید از این سامانه استفاده کند.
سامانه صیاد
بانک مرکزی با هدف کنترل معاملات چک و کاهش حجم پرونده های چک برگشتی و آمار زندانیان چک، سامانه ای با نام «سامانه صدور یکپارچه دسته چک» و به اختصار «سامانه صیاد» را راه اندازی کرد تا با ملزم ساختن بانک ها برای صدور دسته چک از طریق این سامانه و نیز الزامی کردن ثبت چک و سایر عملیات مربوط به آن در سامانه مذکور، نظارت خود بر روند صدور دسته چک و معاملات مربوط به چک را افزایش داده و در نتیجه آمار مربوط به چک های برگشتی را کاهش دهد.
سامانه صیاد سامانه ای یکپارجه بوده که با هدف جلوگیری از صدور چک های بی محل و فاقد اعتبار، اصلاح روند صدور چک و نظم بخشی به روند عملیات صدور چک راه اندازی شده است و برای اینکه چک های جدید دارای اعتبار باشند حتما باید در سامانه به ثبت برسند؛ در غیر این صورت، اعتبار سند تجاری را نخواهند داشت.
چک های جدید صیادی همه یک رنگ و به رنگ بنفش بوده و دارای یک شماره ۱۶ رقمی است.
در اینجا ممکن است این پرسش مطرح شود که فردی که دارنده چک قدیمی است، آیا می تواند مبلغ مندرج در آن را وصول کند یا خیر؟ پاسخ این پرسش، مثبت است. زیرا ثبت سیستمی، مربوط به چک های جدید صیادی است و در صورتی که فردی چک قدیمی داشته باشد، می تواند به عنوان دارنده نسبت به وصول آن اقدام کند. البته از ابتدای مهرماه سال ۱۴۰۲ دارندگان چک های قدیمی برای وصول وجه چک فقط می توانند به بانکی که چک از آنجا صادر شده است، مراجعه و وجه چک را دریافت کنند.
از مهمترین ویژگی های سامانه صیاد می توان به کاهش تنش اعتباری و افزایش قدرت نظارت بر فرایند صدور چک‌ها، امکان رصد جریان چک‌ها در بخش اعتبار پرداختی، حذف نقش شعب بانکی در صدور دسته چک و متحدالشکل بودن دسته چک صیاد اشاره کرد. در این سامانه دیگر شعب بانکی مرجع صدور دسته چک نیستند، بلکه فرد درخواست‌کننده دسته چک از طریق سامانه بانک مرکزی اعتبارسنجی شده و دسته چک برایش صادر می‌شود.
براساس ماده ۶ قانون صدور چک، بانک‌ها مکلفند برای ارائه دسته چک به مشتریان خود، صرفا از طریق سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد) نزد بانک مرکزی اقدام کنند.
مفقود شدن چک صیادی
حفظ و نگهداری چک مانند پول، از اهمیت بسیاری برخوردار است و در صورت مفقود شدن یا به سرقت این سند تجاری، ممکن است دارنده آن متحمل ضررهای فروانی شود. در صورت مفقودی چک، دارنده یا صادرکننده آن باید دست به کار شده و مانع از سوءاستفاده افراد سوجو نسبت به مال خود شود. در گذشته در صورتی مفقودی چک، دارنده یا صادرکننده بسیار متضرر می شد، زیرا چک حامل و چک سفیدامضاء دارای اعتبار بود و یابنده می توانست به بانک مراجعه کرده و به عنوان ذی نفع و دارنده نسبت به وصول مبلغ آن اقدام کند اما با قانون جدید چک، صدور چک سفید امضاء و در وجه حامل از بین رفته است و تمام عملیات چک از حالت سنتی و دستی خارج شده و همه اقدامات باید در سامانه صیاد به ثبت برسد.
در گذشته در صورت گم شدن چک، صاحب چک می بایست به بانک مراجعه کرده و نسبت به مسدود کردن حساب خود اقدام می کرد و پس از آن از طریق مراجع قضایی اقدامات لازم را انجام می داد اما بر اساس مقررات جدید، در صورتی که شخصی چکی را گم کند، باید وارد سامانه ساد ۲۴ شده و نسبت به اعلام و ثبت مفقود شدن چک اقدام کند.
در صورت گم شدن چک، امکان نقد شدن آن به دلیل عدم ثبت در سامانه وجود ندارد اما مسئولیت حقوقی صاحب چک همچنان پابرجاست؛ زیرا افراد بسیاری، از قوانین چک آگاه نیستند و ممکن است شخصی که چک را پیدا کرده، به ظهرنویسی اقدام کرده و از این طریق اقدام به کلاهبرداری کند. چکی که در سامانه ثبت نشده و از طریق ظهرنویسی دست به دست شده، اعتبار یک سند عادی را دارد و برای صادرکننده مسئولیت حقوقی ایجاد می شود.
سامانه ساد ۲۴
سامانه ساد، سامانه ای ۲۴ ساعته جهت ثبت چک مفقودی و سرقتی و همچنین استعلام وضعیت چک است. در واقع، این سامانه از بروز هر گونه سوء استفاده از چک مفقودی پیشگیری می کند. از زمان ثبت چک در این سامانه، چک گم شده دیگر قابلیت مبادله ندارد و مشکلی برای صاحب چک ایجاد نمی شود؛ به این معنا که صاحب چک، از مسئولیت حقوقی در مقابل چک معاف می شود.
سامانه ساد با هدف پیشگیری از جعل و کلاهبرداری چک‌های سرقتی/ مفقودی راه اندازی شده و تحت نظارت معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه است.
اعلام مفقودی چک؛ پیشگیری از کلاهبرداری؛ جلوگیری از نقل و انتقال چک مفقودی؛ صرف زمان کمتر و کاهش مراجعه حضوری به بانک ها؛ فعالیت ۲۴ ساعته، کاهش پرونده های چک در محاکم و صرفه جویی در هزینه ها، از مزایای سامانه ساد به شمار می رود.
مراحل ثبت سرقت و مفقودی چک های صیادی در سامانه ساد
برای اینکه نسبت به مفقود شدن چک صیادی اقدام کنید، لازم است مراحل زیر را انجام دهید:
پس از ورود به سامانه، از قسمت «اعلام سرقت چک» برای ثبت چک مفقودی خود اقدام کنید.
بعد از ورود به صفحه اعلام سرقت چک، مشخصات خواسته شده را تکمیل کرده و بعد از انتخاب گزینه «حریم خصوصی و شرایط و قوانین» و کلیک بر روی مرحله بعدی، منتظر دریافت کد پیامک شده از طریق سامانه کشوری ساد ۲۴ باشید.
با وارد کردن رمز عبور ارسال شده از طریق سامانه ساد ۲۴ به شماره موبایل واردشده در مرحله قبلی، وارد پنل کاربری خود شوید. در این پنل درج اطلاعات خواسته شده، از قبیل نوع، نحوه مفقود شدن، شماره شبا و شماره سریال چک الزامی است.
با «ثبت چک»، به صفحه مربوط به اطلاعات پرداخت هزینه رفته و نسبت به پرداخت مبلغ اقدام کنید.
بعد از اینکه هزینه ثبت چک را پرداخت کردید، صفحه ای برای شما باز می شود که در آن تمامی مشخصات ثبت شده به وسیله شما نشان داده می شود. این مرحله نشانه آن است که تمامی اطلاعات شما به صورت کامل و با موفقیت در سامانه ثبت شده و روند رسیدگی به درخواست شما در حال انجام است.
گزارش از: مهدیه سید میرزائی
