به گزارش بانگ خبر، در قوانین مالی مربوط به چک و سفته، چک سفید امضا به چکی می گویند که بدون مرقوم کردن مبلغ در آن، صاحب چک اقدام به امضا می کند و این حق را به دریافت کننده می دهد که در زمان لازم مبلغ دلخواه را در آن مرقوم کرده و برای نقد کردن آن به بانک مراجعه کند.
به عبارت دیگر، صادرکننده چک، بخش مبلغ و در بعضی موارد قسمت تاریخ را خالی می گذارد و دریافت کننده چک می تواند مبلغ مورد نظر را در آن بنویسد و آن را نقد کند.
مواردی که چک سفید امضا به شمار نمی رود عبارتند از:
بدون تاریخ: در صورتی که در برگه چک تنها قسمت تاریخ در آن خالی باشد، نمی توان آن را سفید امضا محسوب کرد .
چک در وجه حامل: چنانچه در برگه چک تنها بخش دریافت کننده چک (ذی نفع) قید نشده باشد، سفید امضا محسوب نمی شود.
گم شدن یا سرقت چک سفیدامضا
با نظر به تغییرات جدید در قوانین صدور چک، صدور چک سفید امضا بدون نام دریافت کننده، ممکن نیست؛ در نتیجه چنانچه برگه چک سفید گم یا سرقت شود، از آنجایی که مشخصات شخص دریافت کننده و ذی نفع مد نظر، در سامانه صیاد بانک مرکزی تحت عنوان سامانه پیچک (پیمایش مبادلات چک) ثبت شده، برگه فیزیکی فاقد ارزش است.
در صورتی که چکی به عنوان ضمانت به فردی داده شود و آن فرد اقدام به پر کردن آن به مبلغ دلخواه کند، شخص صادر کننده باید در مراجع قضایی، حقوقی بودن چک را اثبات کند و تنها در چنین حالتی از پرداخت مبلغ چک معاف خواهد شد؛ در غیر این صورت باید مبلغ چک را به عنوان بدهی پرداخت کند.
به سبب آن که در چک سفید امضا، مبلغ چک و تاریخ آن نوشته نمی شود و جای آن خالی باقی می ماند، ممکن است خطراتی به دنبال داشته باشد.
این نوع چک معمولا برای ضمانت داده می شود و فرد دریافت کننده می تواند جای مبلغ و تاریخ را به دلخواه خود پر کند و به بانک ببرد.
این نوع چک بدون نام و تاریخ، حکم چک حامل را داشته و هر فردی می تواند با ارائه کارت ملی به بانک مراجعه و تقاضای نقد کردن آن را مطرح کند.
چکی که تمامی موارد آن پر شده باشد و تنها قسمت تاریخ آن خالی باشد، حکم چک سفید امضا را نداشته و از نوع چک های عادی بدون تاریخ است و فرد دریافت کننده می تواند به میل خود برای چک تاریخ صدور بزند.
هنگام پر کردن اطلاعات چک باید دقت زیادی داشت، زیرا صدور چک بدون تاریخ نیز می تواند مشکلات زیادی را برای صادر کننده به دنبال آورد.
با جابجا کردن تاریخ توافق شده، می توان مبلغ چک را زودتر از زمان موعود مطالبه کرد که این مسئله می تواند سبب بروز مشکلاتی برای صادر کننده چک شود.
موارد استفاده از چک سفید
یکی از موارد استفاده از چک سفید، به منظور ضمانت در معامله است.
برخی اوقات نیز در املاک تجاری، صاحب ملک جهت اطمینان از اینکه ملکش در زمان مشخص تخلیه می شود، از مستاجر تقاضای چک سفید امضا می‌کند.
همچنین این چک ممکن است برای جبران خسارت یک معامله یا قرارداد درخواست شود.
نکته ای که در این خصوص باید مورد توجه قرار گیرد، این است که استفاده از چک سفید امضا برای امانت است؛ از همین رو طرفین در این مورد باید توافق کنند که چک نقد نشود. هر چند امکان دارد که که دریافت کننده چک به عهد خود عمل نکند.
همچنین امکان دارد که این چک برای معاملاتی نظیر ربا و نزول درخواست شود که صاحب چک معمولا از روی اجبار آن را به امضا می رساند که البته می تواند مشکلات قضایی بسیاری برای وی ایجاد کند.
در این میان لازم است صادرکننده و دریافت کننده چک سفید امضا، مواردی را رعایت کنند:
فردی که چک سفیدامضا را دریافت می کند، چنانچه لازم شد چک را نقد کند، فقط باید مبلغ توافق شده را در چک بنویسد؛ در غیر این صورت صادرکننده چک حق دارد از او شکایت کند.
همچنین صادرکننده و دریافت کننده چک سفید امضا باید اسناد و مدارک کافی برای اثبات ادعای خود در رابطه با چک سفید را داشته باشند .
سوءاستفاده از چک سفید امضا
این احتمال وجود دارد که شخصی که چک در دست وی امانت است، از آن سوءاستفاده کند و یا حتی امکان دارد فردی به درخواست دیگری چک سفید امضا را به گونه ای تکمیل کند که به ضرر صاحب امضا باشد و شخص دیگری از آن چک استفاده کند. در این صورت هر دو شخص مرتکب جرم شده اند؛ اولی به سبب نوشتن مطالبی زیان آور و خارج از توافق در چک سفید امضا و دیگری به سبب سوءاستفاده از چک.
چک سفید امضا به هر دلیلی که صادر شود، صادر کننده باید برای پیشگیری از مشکلات بعدی، از دریافت کننده رسید دریافت کند و در آن قید شود که این چک با چه هدف و برای انجام چه کاری صادر شده است.
مجازات سوء استفاده از چک سفید امضا
مجازات سوء استفاده از چک سفید امضا در ماده ۶۷۳ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، تحت عنوان خیانت در امانت مطرح شده که عبارت است از:
«هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به وی سپرده شده یا به هر روشی به دست آورده است، سوء استفاده کند، به یک تا ۳ سال حبس محکوم خواهد شد.»
گزارش از: مهدیه سید میرزائی
