بانگ خبر، سرمایهگذاری عامل مهم تولید و عامل انتقال فناوری به فرآیند تولید می‌باشد. ایجاد محیط امن، از لوازم اصلی و بسترساز برای انجام سرمایهگذاری است. عملکرد سرمایهگذاری در اغلب سال‌های دهه ۱۳۹۰ منفی و متوسط رشد سالانه آن بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران منفی ۳ درصد بوده است.
دولت آیت‌الله رئیسی در حالی تشکیل شد که تشکیل سرمایه ثابت در پایان دولت گذشته نسبت به اول آن دولت بیش از سی درصد کاهش یافت.
بر اساس آمار بانک مرکزی، در سال ۱۳۹۱ رقم تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در کشور به ۳۹۸۸۰۴۳ میلیارد ریال رسید اما در دولت‌های یازدهم و دوازدهم مکررا این رقم نزولی شد و در سال ۱۳۹۹ به ۲۵۷۴۰۰۲ میلیارد ریال رسید. یعنی در دولت روحانی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در کشور بیش از ۳۰ درصد درصد کمتر شد.
جدول زیر رشد سالانه تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در دولت روحانی بر اساس گزارش بانک مرکزی بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵ را نشان میدهد.
همانطور که مشخص است در اکثر سال‌های فعالیت دولت قبل، نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در کشور منفی بوده است.
سرمايه و تشكيل سرمايه ثابت در ماشين الات و تجهيزات ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۹
| عنوان/سال | ۱۳۹۲ | ۱۳۹۳ | ۱۳۹۴ | ۱۳۹۵ | ۱۳۹۶ | ۱۳۹۷ | ۱۳۹۸ | ۱۳۹۹ |
| تشكيل سرمايه در ماشين الات و تجهيزات (به قيمت ثابت ۱۳۹۵) | ۱۳۳۸ | ۱۴۵۸ | ۱۱۴۵ | ۱۲۲۸ | ۱۲۵۶ | ۱۰۰۹ | ۸۶۸ | ۸۹۵ |
ماخذ: بانك مركزي
جدول زیر نیز گزارش مرکز آمار از تشکیل سرمایه ثابت ناخالص است که نشان میدهد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در دولت گذشته درجا زده است.ودي سرمايه و تشكيل سرمايه ثابت در ماشين الات و تجهيزات ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۹
| عنوان/سال | ۱۳۹۰ | ۱۳۹۱ | ۱۳۹۲ | ۱۳۹۳ | ۱۳۹۴ | ۱۳۹۵ | ۱۳۹۶ | ۱۳۹۷ | ۱۳۹۸ | ۱۳۹۹ |
| تشكيل سرمايه ثابت ناخالص | ۱۶۰۷۶۰۳ | ۱۲۰۸۴۱۵ | ۱۱۶۶۸۵۱ | ۱۳۱۲۷۸۴ | ۱۱۶۵۷۳۶ | ۱۴۵۳۶۷۱ | ۱۵۸۲۹۸۵ | ۱۴۳۴۱۱۷ | ۱۳۲۳۳۴۲ | ۱۳۵۶۶۶۷ |
| ماشين آلات | ۷۰۷۰۲۷٫۱ | ۴۹۶۸۱۰٫۳ | ۴۸۸۴۸۰٫۸ | ۶۱۳۱۵۶٫۵ | ۵۳۰۰۳۷٫۲ | ۷۱۸۱۷۵٫۲ | ۸۶۰۹۰۳٫۲ | ۷۷۶۸۹۵٫۲ | ۶۸۳۴۰۵٫۷ | ۶۷۶۲۹۸٫۹ |
| ساختمان | ۸۲۳۳۶۷٫۹ | ۶۴۷۹۵۸٫۱ | ۵۹۴۲۳۹٫۸ | ۶۱۲۰۳۷٫۹ | ۵۴۹۱۴۳٫۱ | ۶۳۸۳۳۵٫۴ | ۶۱۸۲۶۲٫۹ | ۶۰۶۲۷۵٫۱ | ۶۳۹۹۳۶٫۴ | ۶۸۰۳۶۸٫۳ |
| موجودي سرمايه | ۱۳,۹۱۵,۹۳۰ | ۱۴,۱۷۲,۷۳۴ | ۱۴,۳۵۶,۱۶۵ | ۱۴,۶۷۴,۲۰۵ | ۱۴,۸۱۹,۱۷۲ | ۱۵,۱۴۹,۳۱۴ | ۱۵,۶۷۵,۲۸۵ | ۱۶,۰۸۲,۷۰۸ | | |
ین در حالی است که در زمستان ۱۴۰۰ که به تدریج سیاست‌های اقتصادی دولت سیزدهم به ثمر نشست، شاهد رشد چشمگیر تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در کشور بودیم. طبق گزارش بانک مرکزی، در زمستان ۱۴۰۰ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نسبت به زمستان ۱۳۹۹ بیش از ۱۴ درصد افزایش یافت.
کاهش سرمایهگذاری طی سال‌های اخیر تبعات منفی مختلف داشته و سرمایهگذاری به اندازه موجودی سرمایه مستهلک شده اقتصاد، تنزل یافته است. باید توجه داشت که اگر به اندازه سرمایه مستهلک شده، سرمایهگذاری انجام نشود، نتیجه آن کاهش موجودی سرمایه و کاهش ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های رشد اقتصادی و عدم پشتیبانی از رشد اقتصادی در سال‌های آتی خواهد شد.
دولت روحانی ضعیفترین در جذب سرمایه خارجی
یکی از ادعاهای دولت قبل، رشد چشمگیر سرمایه گذاری به ویژه سرمایه خارجی صرفا با دستیابی به توافق هسته ای و ذیل سیاست «تعامل با جهان» بود. با این حال آمارهای رسمی کشور نشان می دهد کاهش سرمایهگذاری در دولت قبل، هم در بخش سرمایهگذاری داخلی و هم در بخش جذب سرمایهگذاری خارجی رخ‌داده است.
بر اساس آمار سازمان بین‌المللی آنکتاد، وابسته به سازمان ملل متحد، که آمار جریان سرمایهگذاری در جهان را اعلام می‌کند، میزان سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران در دولت گذشته به پایین‌ترین سطح دو دهه اخیر سقوط کرده است.
بانک مرکزی نیز آمار سرمایهگذاری خارجی در ایران را طبق نمودار زیر منتشر کرده که بیانگر سقوط سرمایهگذاری خارجی در دولت روحانی است. این در حالی است که رکورد سالانه جذب سرمایهگذاری خارجی نیز مربوط به دولت دهم است.
بدین ترتیب حسن روحانی که با وعده حل مشکلات اقتصادی کشور با مذاکره و جذب سرمایه‌گذاران خارجی روی کار آمده بود، در این زمینه هم ضعیفترین کارنامه را به جای گذاشته است.
دولت قبل با شعار اینکه سیاست خارجی باید در خدمت اقتصاد باشد بر سر کار آمد، اما ضعیفترین عملکرد را در جذب سرمایهگذاری خارجی داشت؛ حال آن که دولت سیزدهم در شش ماه نخست خود در جذب سرمایهگذاری خارجی بسیار موفق عمل کرده است.
دولت سیزدهم برای تحقق و تداوم رشد اقتصادی ۸ درصدی، جذب انواع مختلف سرمایهگذاری، اعم از داخلی و خارجی را در دستور کار قرار داده و در عمل نیز آمارهای منتشرشده از رشد سرمایهگذاری در کشور حکایت دارد.
در ۱۰ ماه نخست سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۳۴۰ میلیون دلار سرمایهگذاری خارجی جذب‌شده یعنی وارد کشور شده و سرمایهگذاری خارجی قطعی در کشور انجام‌شده است؛ اما از این رقم ۲۷۶ میلیون دلار آن در دولت سیزدهم و فقط ۶۴ میلیون دلار آن در ۴ ماه نخست سال بوده که دولت قبلی عهده‌دار مسئولیت بود.
شایان ذکر است در بخش تأمین منابع مالی، دو موافقت‌نامه وام دولتی با فدراسیون روسیه جمعاً به مبلغ ۲/۲ میلیارد یورو و تخصیص وام برای چهار پروژه دیگر نیز از روسیه درخواست شد که نهایتاً پس از سفر رئیس‌جمهور با افزایش وام به رقم ۵ میلیارد یورو موافقت شد و پیگیری‌های لازم در حال انجام است و بخش اولیه آن را نیز روسیه پرداخت کرده است.
شرکتهای روسی هم‌اکنون در صنعت نفت و گاز ایران در حال اجرای ۴ میلیارد دلار سرمایهگذاری هستند. آنها همچنین در سال ۱۴۰۱ نیز تفاهم نامه سرمایهگذاری ۴۰ میلیارد دلاری در ایران را امضا کردند.
آمار ضعیف دولت قبل در جذب سرمایه خارجی در قالب بیع متقابل در صنعت نفت
بر اساس گزارش بانک مرکزی در ۸ سال دولت گذشته مجموع سرمایهگذاری خارجی در صنعت نفت و گاز در قالب بیع متقابل ۵٫۵ میلیارد دلار بوده است.
این در حالی است که در هشت سال دولت‌های نهم و دهم ۱۶٫۷ میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی در صنعت نفت و گاز در قالب بیع متقابل، انجام‌شده بود یعنی ۳ برابر رقم جذب‌شده در دولت گذشته.
علاوه بر این، در سال ۱۳۹۹ دولت گذشته فقط توانست ۳۵ میلیون دلار سرمایهگذاری خارجی در صنعت نفت و گاز در قالب بیع متقابل، جذب کند که سقوط فاحشی در این زمینه محسوب می‌شود.
بهترین رکورد سرمایهگذاری خارجی در صنعت نفت و گاز در قالب بیع متقابل، به سال ۱۳۹۱ در دولت دهم و در اوج تحریم‌ها مربوط می‌شود که دولت موفق شد نزدیک به ۳٫۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی را راهی صنعت نفت و گاز کشور کند.
دولت دهم در سه سال پایانی خود ۹٫۳ میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی در صنعت نفت جذب کرد. نتیجه آن سرمایه‌گذاری‌های عظیم را دولت گذشته در سال‌های بعد با افتتاح پروژه‌های نفت و گاز برداشت کرد و البته آن پروژه‌ها را به نام خودش زد.
دولت گذشته در سه سال پایانی عملکرد خود فقط ۴۷۰ میلیون دلار سرمایهگذاری خارجی برای توسعه صنعت نفت جذب کرد؛ یعنی ۵ درصد عملکرد سه سال پایانی دولت دهم!
فاجعه سقوط سرمایهگذاری خارجی در صنعت نفت و گاز در قالب بیع متقابل در دولت گذشته، گریبان دولت آیت‌الله رئیسی را گرفته است که در همین ابتدای کار با کمبود گاز و پیامدهای آن همچون خاموشی‌های سراسری مواجه است.
با ا ین حال در دولت سیزدهم شاهد توسعه میادین مشترک نفت و گاز و انعقاد قرارداد و تفاهمنامه طرحهای جدید به ارزش ۸۰ ميليارد دلار تاکنون بوده‌ایم.
این قراردادها به شرح زیر است:
انعقاد بالغ بر ۵۰ قرارداد و تفاهمنامه با ارزش قریب به ۳۳ میلیارد دلار و با اولویت اقداماتی چون توسعه میادین مشترک نفتی و گازی، جمعآوری گازهای مشعل، توسعه زنجیره ارزش پالایشگاهی و نیز بهرهگیری از توان شرکتهای دانشبنیان و سازندگان داخلی
تفاهم نامه توسعه یکپارچه میدان آزادگان با هدف رساندن تولید این میادین به ۵۷۰ هزار بشکه در روز نفت خام با ۷ میلیارد دلار سرمایهگذاری كه افزايش توليد از سال دوم رقم خواهد خورد.
انعقاد قرارداد و تفاهمنامه ۳ میدان نفتی با شرکتهای روسی به ارزش حدود ۴۸۵۰ میلیون دلار
انعقاد قرارداد و آغاز عملیات اجرایی میدان مشترک نفتی سهراب در استان خوزستان
انعقاد قرارداد توسعه میدان لایه نفتی پارس جنوبی
اجرای طرح تولید زودهنگام از فاز ۱۱ پارس جنوبی به میزان ۱۱ میلیون متر مکعب در روز تا زمستان ۱۴۰۱
استقرار دکل حفاری و آغاز عملیات حفاری در میدان مشترک گازی بلال برای اولین بار در دولت سیزدهم
نهایی کردن طرح توسعه و تولید نفت و گاز از میدان مشترک آرش
امضاي بزرگترين تفاهمنامه سرمايهگذاري خارجي در تاريخ صنعت نفت با شركت گاز پروم روسيه به ارزش ۴۰ ميليارد دلار هم در دولت سیزدهم محقق شد.
