به گزارش بانگ خبر، زمانی که شخصی فوت می کند، اموال و دارایی های وی به صورت قهری، به ورثه وی تعلق خواهد گرفت. البته قبل از اینکه برای تقسیم ارث متوفی میان خویشان و وراث وی اقدام شود، ابتدا باید هزینه کفن و دفن وی از اموالش برداشته شده و پس از عمل کردن به دیون و بدهی های متوفی و عمل کردن به وصیت های وی، هر میزان از دارایی که از وی باقی ماند را میان خودشان تقسیم کنند .
تقسیم ارث میان بازماندگان متوفی بر اساس قواعد ارث که در قانون مدنی ذکر شده است، به عمل می آید و اصولا همه بازماندگان متوفی، از وی ارث نمی برند . به همین دلیل، زمانی که قرار بر تقسیم ارث میان ورثه است، صرفا افرادی که در طبقات و درجات ارث ذکر شده اند، بر اساس اولویت شان و طبق قاعده نزدیک تر بودن به متوفی می توانند از ارث بهره مند شوند . به این معنا که در صورت وجود ورثه در طبقات نزدیک تر، ورثه طبقات بعدی از ارث محروم می شوند .
لازم به ذکر است که اگر متوفی، وصیتی کرده باشد، ابتدا به وصیت عمل می شود و سپس نوبت به تقسیم ارث خواهد رسید. البته بر اساس قانون مدنی، وصیت مازاد بر ثلث صحیح نیست. به این معنا که متوفیان، تنها به میزان یک سوم از اموال و دارایی خود را می توانند به نفع دیگران وصیت کنند و اگر وصیت، بیشتر از یک سوم کل اموال و دارایی متوفی باشد، عمل کردن به میزان بیشتر از یک سوم، اختیاری است و ورثه می توانند به آن عمل نکنند .
اما پرسش مهمی که در خصوص تقسیم ارث ممکن است مطرح شود، این است که ورثه چطور می توانند به لحاظ قانونی، ارث خود را دریافت کنند؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که یکی از ابتدایی ترین مراحل انحصار وراثت و تقسیم ارث متوفی، آن است که ورثه، اقدام به گرفتن گواهی انحصار وراثت کنند. گواهی انحصار وراثت، به گواهی یا برگه ای گفته می شود که به موجب آن ورثه متوفی، مشخص و معین می شوند و به موجب آن تعیین می شود که متوفی در زمان فوت، چه ورثه ای داشته که می توانند از وی ارث ببرند و سهم الارث آنها چقدر است .
مراحل انحصار وراثت، به این شکل است که یکی از ورثه ابتدا باید مدارک لازم برای انحصار وراثت از قبیل گواهی فوت و نیز استشهادیه مربوط به آن را کرده نموده و دادخواست انحصار وراثت را به مرجع صالح یعنی شوای حل اختلاف تقدیم کند تا پس از صدور گواهی انحصار وراثت، سایر مراحل تقسیم ارث متوفی میان ورثه، انجام شود.
دریافت گواهی انحصار وراثت یک الزام قانونی و حقوقی است و به این منظور، قبل از اینکه تقسیم ارث انجام شود، می بایست به دفتر خدمات قضایی مراجعه و تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت شود.
یکی از مهمترین مراحل انحصار وراثت پیش از مراجعه به دفتر خدمات قضایی، آن است که گواهی فوت متوفی تهیه شده تا به عنوان ضمیمه دادخواست انحصار وراثت، تقدیم شورای حل اختلاف شود. خوشبختانه در حال حاضر، مراجعه حضوری به نهادهای مربوطه همچون ثبت احوال، برای دریافت گواهی فوت متوفی، الزامی نیست و متقاضیان می توانند با مراجعه به سایت دریافت گواهی فوت به نشانی death.sabteahval.ir ، گواهی فوت متوفی را دریافت کنند.
یکی دیگر از مراحل انحصار وراثت قبل از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، این است که متقاضی، استشهادیه ای در خصوص منحصر بودن ورثه به افراد معرفی شده، تهیه و با معرفی دو نفر شاهد، آن را در دفترخانه های اسناد رسمی، تنظیم کنند.
مراحل انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی
متقاضی درخواست گواهی انحصار وراثت، پس از تهیه کردن گواهی فوت متوفی و استشهادیه انحصار وراثت، باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه و دادخواست گواهی انحصار وراثت را تنظیم کند. لازم به ذکر است که درخواست صرفا یک نفر از ورثه، کافی است و نیازی نیست که تمامی آنها، اقدام به این امر کرده یا نسبت به درخواست انحصار وراثت، رضایت داشته باشند .
مراحل انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی، اینگونه است که متقاضی، مدارک دیگری همچون شناسنامه و کارت ملی متوفی و نیز شناسنامه و کارت ملی وراث را ضمیمه دادخواست انحصار وراثت کند تا به مرجع رسیدگی کننده یعنی شورای حل اختلاف ارائه شود. همچنین سند ازدواج و نیز وصیت نامه متوفی (در صورت وجود) باید به عنوان مدارک لازم، ضمیمه دادخواست انحصار وراثت شده و به دفتر خدمات قضایی تحویل داده شود .
لازم به ذکر است که یکی از بدهی های متوفی که قبل از تقسیم ارث میان ورثه، باید پرداخت شود، مالیات بر ارث است که بر اساس نوع مال و طبقه ورثه، به ارث، تعلق می گیرد که باید پرداخت شود. تا سال ۱۳۹۵ ، یکی از مراحل انحصار وراثت، این بود که متقاضیان، با مراجعه به اداره مالیات، گواهی مربوط به مالیات بر ارث را نیز اخذ و ضمیمه دادخواست گواهی انحصار وراثت می کردند اما در حال حاضر، گرفتن این گواهی، الزامی نبوده و از مراحل انحصار وراثت محسوب نمی شود .
مراحل انحصار وراثت در شورای حل اختلاف
مراحل انحصار وراثت در شورای حل اختلاف، به این صورت است که شورا، مدارک ارائه شده توسط متقاضیان انحصار وراثت را مورد بررسی قرار داده و سپس اقدام به آگهی کردن این موضوع در روزنامه می کند تا اگر جز ورثه معرفی شده، شخص دیگری نیز ادعای ارث در خصوص متوفی را داشته باشد، خود را معرفی کند. پس از اینکه شورا، موضوع را آگهی کرد، یک ماه نیز باید بگذرد تا شورا، گواهی انحصار وراثت را صادر کند.
گواهی انحصار وراثتی که شورای حل اختلاف صادر می کند، به این صورت است که تمامی ورثه ای که می توانند از متوفی ارث ببرند ، به تفصیل، مشخص شده و میزان سهم الارث هر کدام از آنها نیز مشخص می شود که ورثه باید بر اساس آن عمل کرده و اموال متوفی را بر اساس آن، میان خود تقسیم کنند که در این صورت، اصولا دیگر اختلاف در تقسیم ارث، ایجاد نخواهد شد .
لازم به یادآوری است که تمامی فرایندها و مراحل مربوط به صدور گواهی انحصار وراثت از طریق شورای حل اختلاف مانند سایر دعاوی حقوقی، از طریق سامانه ثنا به فرد متقاضی اعلام می شود. به همین دلیل افرادی که دادخواست انحصار وراثت تقدیم کرده و در حال پیگیری مراحل انحصار وراثت هستند، برای اطلاع از صدور حکم توسط شورای حل اختلاف باید به حساب کاربری خود در سامانه ثنا مراجعه و حکم انحصار وراثت صادره را دریافت کنند.
گزارش از: مهدیه سید میرزایی
