به گزارش بانگ خبر، خانواده به عنوان رکن اساسی جامعه، نقش مهمی در رشد و پرورش کودکان دارد. اما گاهی والدین به دلیل برخی مسائل، از یکدیگر جدا می شوند که این موضوع، به دلیل نبود یکی از والدین، بر آینده فرزندان آنها بسیار تاثیر گذار است. بر همین اساس باید گفت که حضانت فرزندان، از جمله مهمترین مسایل در حوزه حقوق خانواده است که در همین راستا نیز قانونگذار سلسله مقرراتی را برای نظم بخشیدن به حضانت فرزندان بعد از طلاق پیش‌بینی کرده است.
حضانت به معنای سرپرستی است و علاوه بر اینکه حق هر یک از والدین است، تکلیف آنها نیز محسوب می شود و هیچ کدام از پدر و مادر نمی توانند از این وظیفه خود شانه خالی کنند و درصورتی که از این تکلیف خود سر باز بزنند، دادگاه می تواند آنها را، نسبت به انجام این تکلیف، ملزم کند. لذا زن و شوهه، حتی بعد از این که از هم جدا می شوند باید از فرزندان خود مراقبت کنند.
طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی “برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است. بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می باشد”.
بنابراین همانگونه که ملاحظه می شود، بعد از طلاق والدین، حق حضانت فرزند تا پایان هفت سالگی با مادر خواهد بود و پس از آن، تا سن بلوغ حضانت بر عهده پدر قرار خواهد گرفت. بعد از این که فرزند بالغ، و از سنین طفولیت خارج شد، تصمیم این که با چه کسی زندگی کند با خود او است. سن بلوغ برای دختران ۹ سال و پسران پانزده سال قمری است.
پایان مدت حضانت کودک
همانگونه که توضیح داده شد، در حال حاضر مادر تا سن هفت سالگی برای حضانت فرزند دختر و پسر صلاحیت دارد و پس از آن، حضانت تا دوران بلوغ بر عهده پدر است. پس از دوره بلوغ نیز این خود فرزند است که باید تصمیم بگیرد می خواهد با کدام یک از والدین زندگی کند. در واقع زمانی که فرزند پسر و دختر به سن بلوغ شرعی برسند، حضانت به پایان می رسد و آنها می توانند راجع به اینکه می خواهند با کدامیک از والدین‌شان زندگی کنند تصمیم گیری کنند؛ چرا که حضانت راجع به اطفال است و در مورد اشخاص بالغ اعمال نمی شود.
نکته مهم اینجاست که نباید حضانت را با ولایت اشتباه گرفت. فرزندان تا زمانی که به هجده سالگی نرسیده باشند، به اصطلاح غیررشید محسوب می شوند؛ به این معنا که طفل بعد از سن بلوغ، هرچند بالغ شده است اما توانایی تصمیم گیری در مسائل مالی خود را ندارد و این تصمیم بر عهده ولی اوست. ولایت فرزندان اصولا بر عهده پدر، و در صورت فوت پدر، با پدر بزرگ او است. بنابراین هرچند که حضانت فرزند ممکن است با مادر باشد، اما تکلیف ولایت تا ۱۸ سالکی با پدر خواهد بود.
همچنین گفتیم که سن بلوغ دختران ۹ سال تمام قمری و سن بلوغ در پسران پانزده سال تمام قمری است، بنابراین پایان مدت حضانت فرزند، برابر با زمان بلوغ او خواهد بود و پس از بلوغ، او، خود تصمیم می گیرد که با چه کسی زندگی کند.
حضانت فرزند تا چند سالگی با مادر است؟
همانطور که گفته شد، طبق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی، حضانت فرزند تا هفت سالگی با مادرش است و پس از آن مسئول حضانت فرزند، پدر خواهد بود.
در این خصوص، بیان این نکته ضروری است که اگر پس از هفت سالگی طفل، مادر ادعا کند که پدر، صلاحیت حضانت فرزند را به دلایلی از جمله اعتیاد، بیماری روانی یا فساد و فحشا ندارد، باید این ادعای خود را در دادگاه مطرح کند و پس از آن، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت فرزند، تصمیم نهایی را در این مورد اتخاذ می کند. این نکته در تبصره ماده ۱۱۶۹ به وضوح بیان شده است : ” بعد از هفت سالگی درصورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می‌باشد. ”
هر چند که حق و تکلیف حضانت فرزند تا ۷ سالگی با مادر است اما در صورتی که شرایط سلب حضانت فرزند از مادر وجود داشته باشد، این حق از بین می رود و پدر می تواند حضانت را از مادر بگیرد.
اولین شرط سلب حضانت که در قانون مدنی بیان شده، ابتلای مادر به جنون یا ازدواج مجدد مادر است.
طبق ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی، در مورد حضانت فرزند در صورت ازدواج مجدد مادر و جنون وی، “اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود یا با دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود .”
دومین مورد از موارد سلب حضانت فرزند، انحطاط اخلاقی است. موارد انحطاط اخلاقی در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی بیان شده است که از قرار زیر است: ” ۱- اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار. ۲- اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء. ۳- ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی. ۴- سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدی‌گری و قاچاق. ۵- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف. ”
در جمع بندی پاسخ به این سوال که حضانت فرزند تا چند سالگی با مادر است باید گفت که، اصولا حضانت فرزند تا ۷ سالگی با مادرش است و پس از آن تا زمان بلوغ ، به پدرش واگذار می شود و بعد از آن هم تا ۱۸ سالگی، این خود اوست که تصمیم می‌گیرد با کدام یک از پدر یا مادر زندگی کند.
گزارش از: مهدیه سید میرزایی
