بانگ خبر، امروزه عقاید غلطی در رابطه با اطلاعات پزشکی در بین مردم رواج پیدا کرده است، مثلا بسیاری از مردم هر وقت دچار کمردرد می‌شوند،می‌گویند سیاتیکم گرفت در حالی که تنها علت ۵ درصد کمردردها، مشکل سیاتیک است.اغلب نمی دانند که سیاتیک چیست و چرا به وجود می آید؟ از آنجا که دانستن علایم و راه های پیشگیری از ابتلا به این بیماری برای برطرف کردن بسیاری از باورهای نادرست حائز اهمیت است،به برخی از این موارد اشاره می کنیم.
چرا درد سیاتیک به وجود می آید و چگونه می توان آن را تشخیص داد؟
شایع ترین علت بیماری سیاتیک، بیرون زدگی دیسک بین مهره ای و فشار آن بر روی ریشه های عصبی است که به آن فتق دیسک بین مهره ای نیز گفته می شود. اغلب سابقه کمر درد در این نوع بیماران دیده می شود اما بیشترین علامت این بیماری درد در ناحیه اندام ها یعنی پاها بروز پیدا می کند.معمولا به دنبال برداشتن یک بار سنگین یا حرکت ناگهانی امکان خارج شدن دیسک های بین مهره ای به سمت راست و چپ و فشار وارد آوردن به عصب سیاتیک (عصب طبیعی داخل بدن)و انتشار درد از ناحیه دیسک به سمت پا وجود دارد بنابراین اگر ناگهان دچار دردی شدید که از قسمت باسن،پشت ران شما شروع می شود و تا ساق پا ادامه می یابد،به احتمال زیاد دچار این عارضه شده اید.
عوامل مستعد کننده درد سیاتیک کدامند؟
جنس: این بیماری معمولا در بین مردان به علت انجام نوع کارهای سنگین بیش از زنان دیده می شود.
سن:تحلیل رفتن دیسک های بین مهره ای در هر سنی ممکن است رخ دهد اما معمولا این درد در بین گروه سنی ۲۵تا۴۵ ساله بیش از سایر گروه های سنی دیده می شود.
شغل: اشخاصی که شغلشان نیاز به چرخش مکرر کمر دارد و افرادی که بارهای سنگین حمل می کنند بیش از سایر افراد دچار بیماری سیاتیک می‌شوند.
زندگی بدون تحرک: این گونه زندگی کردن نیز موجب ضعیف شدن عضلات کمر و شکم شده و کمر ناپایدار می شود.درنتیجه احتمال افزایش پارگی دیسک بین مهره ای وجود دارد.
فعالیت‌های فیزیکی: کسانی که برای مد‌ت‌های طولانی می‌نشینند یا یک زندگی راکد و کم‌فعالیت دارند نسبت به افراد فعال‌تر، بیشتر مستعد ابتلا به بیماری سیاتیک هستند.
بلند کردن ناصحیح اجسام : وقتی جسم سنگینی را بلند می کنید اگر به جلو خم شوید و جسم را بردارید خود را در معرض پارگی دیسک قرار می دهید. همچنین چرخیدن کمر در حین بلند کردن اجسام احتمال پارگی دیسک را زیاد می کند.
آیا چاقی با دیسک کمر رابطه ای دارد؟
اضافه وزن باعث بیرون زدگی دیسک یا سیاتیک نمی شود اما یکی از راه های درمان بیماران سیاتیک کاهش و زن است. در واقع کم کردن وزن فشار وارد به ناحیه درد را کمتر می کند.
آیا فاکتورهای ژنتیکی در به وجود آمدن این درد دخیل است؟
معمولا بیماری ها به دو نوع ژنتیکی و فامیلی تقسیم بندی می شوند گاهی در اذهان عموم مردم این دو نوع به اشتباه گرفته می شود. بیماری های ژنتیکی از ژن پدر و مادر به فرزند منتقل داده می شوند در صورتی که این نوع بیماری ژنتیکی نبوده و ارتباط معنادار مشخصی بین این دو موضوع وجود ندارد. معمولا این درد به علت ضعف عضلات یا بیماری های شغلی ایجاد می شود. به عنوان مثال ممکن است پدری کارگر به علت برداشتن باری سنگین دچار این بیماری شود و فرزند او نیز به علت ادامه کار پدر و برداشتن اجسام سنگین به درد سیاتیک مبتلا شود.
چه موقع به نزد پزشک مراجعه کنم؟
درد خفیف سیاتیک معمولا با کمی صبر و حوصله خود به‌خود از بین می‌رود اما اگر بیماری شما با کارهایی که انجام داده اید بهبود نیافت باید به پزشک مراجعه کنید.
درد سیاتیک چگونه درمان می شود؟
در هر درد سیاتیکی ناشی از دیسک کمر اولین درمان پیشنهادی و موثرترین آنها درمان غیر جراحی است. اگر درمان غیر جراحی نتواند در مدت مقرر مشکلات بیمار را کاهش دهد و نتواند سبب بهبود يا تسکين علايم شود نیاز به عمل جراحی پیدا می شود اما اکثر درد های سیاتیکی ناشی از دیسک کمر به درمان های غیر جراحی جواب می دهند. این درمان ها نسبت به درمان های جراحی کم خطرتر،ارزان تر و با عوارض احتمالی کمتری هستند.همچنین درمان بیماران نیز به نوع بیرون زدگی دیسک آنان بستگی دارد. بیرون زدگی دیسک شامل ۵ مرحله خفیف تا پیشرفته است . اگر چنانچه دیسک های بین مهره ای از محل خود خارج شده و فشاری که روی عصب وارد می کنند در مرحله اول تا سوم باشد می توان این نوع دیسک را با درمان های غیر جراحی مانند مصرف دارو،استراحت،انجام فیزیوتراپی، کاهش وزن،برنداشتن بارهای سنگین و انجام ندادن حرکت های ناگهانی بر طرف کرد اما اگر شدت بیرون زدگی دیسک شدید(مرحله ۴تا۵) باشد به طوری که بر روی ریشه های عصبی فشار قابل توجه ای وارد کند باید از طریق جراحی برطرف کرد. در عمل جراحی محل دیسک شناسایی شده و با خارج کردن دیسک بیرون زده و همچنین آزاد کردن عصب سیاتیک و برطرف کردن فشارغیر طبیعی روی عصب باعث کم شدن درد ناحیه کمر یا پا بیمار می شود.
آیا منعی برای انجام ورزش و فعالیت های بدنی بیمارانی که عمل جراحی کرده اند،وجود دارد؟
گاهی برخی به اشتباه تصور می کنند که بیماران مبتلا به دیسک کمر از انجام هر گونه فعالیت بدنی معاف هستند درصورتی که بیمارانی که دچار درد و التهاب هستند تا زمان بازیافتن مجدد سلامت خود از انجام هر گونه فعالیت بدنی شدید وسنگین منع هستند اما انجام ورزش هایی مانند شنا وانجام نرمش های ملایم و نرم برای این افراد مانعی ندارد.درضمن انجام ورزش های وزنه برداری و پرتاب دیسک به علت انجام حرکت های چرخشی و برداشتن اجسام سنگین و تشدید درد منع شده است.
۷ راهکار پیشگیری
برای اینکه دچار درد عصب سیاتیک و انواع دیگر کمر درد نشوید، توصیه‌های زیر را به کار ببرید:
۱- اگر اضافه وزن دارید وزن خود را متعادل کنید.
۲- با کمک ورزش‌های مناسب می‌توانید عضلات شکم و کمر خود را تقویت کنید.
۳- اشیاء سنگین را به سرعت و با یک حرکت سریع و ناگهانی از روی زمین بلند نکنید.
۴- وضعیت بدنی مناسبی داشته باشید.آگاهی از اینکه چگونه درست بایستید و نیز آشنایی با صحیح بلند کردن اجسام سنگین، تاثیر زیادی در حفظ و نگهداری کمر شما دارد.
۵-کفش مناسب بپوشید.بهترین کفش برای پیشگیری از کمردرد،کفش هایی با پاشنه ۲-۳ سانتی متر است.کفش های پاشنه دار یا تخت هر کدام به نحوی موجب کمر درد می شود.
۶-درست بخوابید.روش صحیح درست خوابیدن می تواند درد سیاتیک و کمر را کاهش دهد.به عنوان مثال اگر به پهلو می خوابید پاهای خود را ۱۰ تا۲۰ درجه خم کنید و بین دو زانو بالش کوچکی قرار دهید یا اگر به صورت طاق بازمی خوابید به زیر زانوی خود بالشی بگذارید تا پاهای شما خم نگه داشته شود.
۷- در نهایت باید توصیه کرد کمردرد را از بروز نخستین علایم جدی بگیرید و آن را پیگیری کنید، حتی اگر سیاتیک نباشد.
گفت و گو : فرزانه صدقی
