بانگ خبر، به نقل از وبدا، در فرآیند غنیسازی نان معمولاً موادی مانند آهن، اسید فولیک، ویتامینهای گروه B و گاهی روی به آرد افزوده میشود. این کار به پیشگیری از کمخونی، کاهش نقصهای مادرزادی، تقویت سیستم عصبی و افزایش توان جسمی و ذهنی افراد کمک میکند. از آنجا که نان به صورت روزانه و گسترده مصرف میشود، غنیسازی آن روشی کمهزینه و مؤثر برای رساندن مواد مغذی به اقشار مختلف جامعه، بهویژه کودکان و زنان باردار، محسوب میشود.
در ایران برنامه غنی سازی آرد با آهن و اسید فولیک با هدف ارتقاء سطح سلامت جامعه ارتقای سطح سلامت جامعه و بهبود کم خونی ناشی از کمبود آهن، از طریق تامین ریزمغذی های ضروری (آهن و اسیدفولیک) انجام می شود. انتظار می رود با انجام این طرح %۳۰ نیاز روزانه افراد جامعه به آهن و اسیدفولیک نسبت به مقادیر توصیه شده تامین شود.
غنی سازی آرد گندم با آهن و اسید فولیک مشمول کلیه آرد های نانوایی مرسوم در جامعه به جز ارد کامل می باشد (نان های چهار گانه تافتون، لواش، بربری و سنگک). طرح غنی سازی مشمول آرد های گندم صادراتی و یا ورود موقت نمی باشد.
از آنجا که کمبود آهن یکی از مهمترین مشکلات بهداشت عمومی در ایران بود، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال ۲۰۰۱مطالعات فنی و آزمایشی را در این زمینه آغاز کرد. بر اساس نتایج به دست آمده و این اجماع که نان، غذای اصلی ملی، وسیلهای ایدهآل برای غنیسازی آهن است، یک مطالعه آزمایشی ۶ ساله با آرد گندم غنیشده با ۳۰ میلیگرم آهن و ۵/۱میلیگرم اسید فولیک در هر کیلوگرم، در استان بوشهر در جنوب ایران انجام شد. این مطالعه موفقیتآمیز بود؛ بنابراین، این پروژه در سال ۲۰۰۷ به عنوان یک برنامه ملی در کل کشور گسترش یافت.
نخستین ارزشیابی برنامه در سال ۱۳۸۲ در استان بوشهر به صورت یک کارآزمایی میدانی برای ارزشیابی اثر بخشی انجام شد. جمعیت هدف زنان در سنین ۱۵-۴۹ سال و مردان در سنین ۴۰-۶۰ سال بودند. یافته ها نشان داد که برنامه غنی سازی آهن در ایران فقط بر شاخص فرتین (فقر آهن) زنان اثرات مثبت داشت و اثرات منفی بر مردان به صورت افزایش سطح هموگلوبین و هموگلوبین نداشته است.
همچنین یافته های دومین ارزشیابی نشان داد که سطح فرتین زنان و مردان در استان بوشهر در انتهای مطالعه نسبت به ابتدای آن افزایش یافت. تفاوت معنا داری در نمونه های پس آزمون در سال ۱۳۸۶ بالاتر از نمونه های پیش آزمون در سال ۱۳۸۰در هر دو جنس مرد و زن بود. علاوه بر این دو پیمایش مقطعی قبل (۱۳۸۵) و بعد از غنی سازی آرد (۱۳۸۷) انجام شد.
دادهها از ایمنی غنیسازی آرد با ۳۰ میلیگرم آهن بر کیلوگرم به صورت سولفات فرو به عنوان یک رویکرد مبتنی بر جامعه برای کنترل کمبود آهن در مردان سالم غیرکمخون پشتیبانی نکرد. نتایج دو بررسی ملی پورای ۱ و ۲ در خصوص بررسی وضعیت ریز مغذی های آهن، روی، ویتامین A و ویتامین D در سال های ۱۳۸۰ و ۱۳۹۱ حاکی از آن است که در یک دوره ده ساله کم خونی و کمبود آهن در گروه های سنی مختلف تا ۵۰ درصد کاهش یافته است. یکی از دلایل آن اجرای برنامه ملی غنی سازی آرد با آهن و اسیدفولیک می تواند باشد.
غنیسازی نان علاوه بر فواید فردی، از نظر اجتماعی و اقتصادی نیز اهمیت دارد. کاهش شیوع بیماریهای ناشی از کمبود ریزمغذیها میتواند هزینههای درمانی را کاهش داده و بهرهوری نیروی کار را افزایش دهد. بنابراین، توجه به کیفیت آرد، نظارت بر فرآیند تولید و آگاهیبخشی به نانوایان و مصرفکنندگان، از عوامل کلیدی موفقیت برنامههای غنیسازی نان به شمار میرود.
